بنا بر اظهارنظرهاي رسمي امروزه حدود 20 تا 30 درصد كاربران اينترنت كشور با بهره‌گيري از VPN به سايت‌هاي مورد نظر خود سر مي‌زنند. اين در حالي است كه از سوي مراجع قضايي استفاده از فيلترشكن‌هايي از جمله VPN از مصاديق جرم‌هاي رايانه‌يي اعلام شده است، با اين وجود ممكن است چرايي اين موضوع از نظر برخي كاربران چندان روشن نباشد.

به گزارش خبرنگار فن‌آوري اطلاعات خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، سال پيش در همين روزها بود كه VPNها قطع و از سوي مسوولان كشور اعلام شد كه استفاده از اين نرم‌افزار نوعي جرم محسوب مي‌شود. در آن دوره و پس از آن مسوولان قضايي در ارتباط با غيرمجاز بودن اين اقدام اينگونه گفتند كه سرورهايي كه اشتراك VPN را در اختيار كاربران قرار مي‌دهند، نه تنها تمامي اطلاعات رد و بدل شده را بررسي و كنترل مي‌كنند، بلكه به همين وسيله با پورت‌هاي باز رايانه به اطلاعات درون رايانه كاربر دسترسي پيدا كرده و امكان كپي‌برداري يا ديدن اطلاعات داخلي را براي سرورهاي خارجي ميسر مي‌كنند.

** VPN چيست؟

طبق تعاريف ارائه شده اصولاً VPN به يک شبکه اختصاصي اطلاق مي‌شود که از يک شبکه عمومي مانند اينترنت براي ايجاد يک کانال ارتباطي مخصوص بين چندين کاربر و دسترسي به اطلاعات بهره مي‌برد؛ بهره بردن VPN از شبکه‌هاي عمومي مسافت را بي‌معني مي‌سازد و دردسر‌هاي استفاده از پروتکل‌هاي مختلف را کاهش مي‌دهد.

حال بسته به اينکه از چه نوع VPN استفاده‌ شود، به برخي عناصر و تجهيزات مثل نرم‌افزار، سخت‌افزار، سرور اختصاصي براي سرويس‌هاي dial up و سرور دسترسي شبکه که براي کاربران راه دور از طرف خدمات‌دهنده ارائه مي‌شود، نياز وجود دارد.

پيش از اين سرويس VPN به منظور ايجاد يك شبكه تلفن داخلي بدون نياز به نصب تجهيزات مخابراتي در برخي شركت‌ها، سازمان‌ها و يا نهادها مورد استفاده قرار مي‌گرفت و به اين ترتيب مثلا كليه پرسنل يك شركت مي‌توانستند با يكديگر و با پرسنل شركت‌هاي تابع در يك شهر يا ساير شهرستان‌ها و با شماره‌گيري كوتاه‌تر به صورت يك شبكه در ارتباط باشند.

اما مهرماه سال گذشته پورت PPTP در اينترنت ايران مسدود شد كه در پي اين اتفاق، همه VPNها در سراسر کشور قطع شد.

**دليل علاقه كاربران

به گفته مسوولان قضايي گاه بسياري از كاربران فضاي مجازي تنها به دليل نياز آني و بدون بررسي عملكرد، اين‌گونه نرم‌افزارها را روي رايانه خود نصب مي‌كنند كه ممكن است اين نرم‌افزارها خود يك تروجان يا كليدخوان باشند و اطلاعات مربوطه به نام عبور و كاربري افراد را در اختيار سرور خود قرار دهند.

همچنين VPNها اطلاعات را به صورت كد شده منتقل مي‌كنند كه فرمول كد كردن آن تنها در اختيار سرور است و تضميني وجود ندارد كه سرور قبل از رسيدن اطلاعات به مقصد آن را بازخواني نكرده باشد.

** VPNمجاز و غيرمجاز...

در اين ميان مقامات قضايي كشور با تاكيد بر اين نكته كه حدود 20 تا 30 درصد از كاربران اينترنت كشور از VPN استفاده مي‌كنند، استفاده از اين نرم‌افزار را به دو بخش قانوني و غيرقانوني تقسيم كرده و رييس پليس فتا با بيان اين مطلب خاطرنشان كرده بود كه بايد بر وي پي ان‌هاي مجوزدار، نظارت شود و غيرمجازها مسدود شوند.

اما در ارتباط با VPNهاي مجاز هم گفته مي‌شود برخي دستگاه‌ها در ساعات اداري روز پورت‌هاي وي پي ان را براي کارمندان خود بازگذاشته و با پايان ساعات اداري، استفاده از اين پورت‌ها را غيرممکن مي‌کنند.

كمال هاديانفر- رييس پليس فتا - چندي پيش از تدوين و ابلاغ آئين‌نامه اجرايي كميسيون ساماندهي فيلترينگ فضاي مجازي به منظور صدور مجوز استفاده از فيلترشكن‌هاي (وي پي ان) مجاز و مسدود كردن فيلترشكن‌هاي غيرمجاز در آينده نزديك خبر داده و در اين باره گفته بود: سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، بانك‌ها و برخي شركت‌ها مانند هواپيمايي از «وي پي ان»هاي قانوني به خاطر مسائل امنيتي و حفظ اطلاعات خود و مشتريان استفاده مي‌كنند.

اما وي در عين حال با تاكيد بر اينكه دشمن بسترهاي «وي پي ان» را در پروتكل‌هايي به صورت رمزنگاري از پشت فيلترينگ عبور مي‌دهد و اين فيلترشكن‌ها را به صورت رايگان و يا با نازلترين قيمت در اختيار كاربران قرار مي‌دهد به كاربران توصيه كرده بود مطلقاً از «وي پي ان» استفاده نكنند زيرا به محض استفاده از آن‌ها، اطلاعات كاربران رمزنگاري مي‌شود و به سرور ارائه دهنده فيلترشكن، انتقال مي يابد و صاحب سرور مي‌تواند از تمام اطلاعات افراد استفاده كند.

به گفته كارشناسان در اصل نمي‌توان VPN را جزو دسته فيلتر شكن‌ها به شمار آورد اما با توجه به اين كه بسياري از كاربران اينترنت براي دسترسي به شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر شده به كرات اين نرم‌افزار را مورد استفاده قرار مي‌دهند به نظر مي‌رسد دليل اينكه با VPNهم مانند فيلترشكن‌ها برخورد شده و استفاده از آن جرم تلقي شده است همين باشد.

در همان مقطع شائبه‌هايي مبني بر اين موضوع كه اين قطعي در راستاي راه‌اندازي شبكه ملي اينترنت در ايران است مطرح شد كه وزير ارتباطات در پاسخ به اين سوال به خبرنگار ايسنا گفت: اين دو موضوع با هم ارتباطي ندارند و اساسا VPN و استفاده از آن يك اقدام خلاف قانون است كه اين موضوع نيز ابلاغ شده است.

رضا تقي‌پور با بيان اينكه همه‌ي كشورها براي استفاده از اينترنت مقررات خاصي دارند و در كشور ما بحث پالايش و فيلترينگ نيز از طرف نهادهاي خاصي اعمال مي‌شود و در اين ارتباط كارگروهي وجود دارد، گفت: همانطور كه گفتم اساسا VPN خلاف قانون بوده و اكنون برابر قانون اقدام شده است.