از دماغ فیل افتادن ضرب المثلی كه از دیرباز میان مردم رد و بدل می شود، به كسی اطلاق می شود كه به اصطلاح، خودش را بسیار می گیرد.

یعنی به زبان صریح تر، كسی كه از خودراضی باشد و تكبر و خودبینی اش دیگران را آزار دهد، مردم درباره اش می گویند «فلانی از دماغ فیل افتاده» مهدی پرتوی آملی، نویسنده و محقق كتاب جامع «ریشه های تاریخی امثال و حكم» معتقد است كه ریشه این ضرب المثل به زمان حضرت نوح باز می گردد داستان از این قرار بود كه حضرت نوح كه از سوی خداوند مامور می شود تا از تمام موجودات كره زمین یك جفت در كشتی معروفش بگذارد تا سیل و طوفان نسل آنان را منقرض نكند، یك روز دید كه كشتی پر از فضولات حیوانات شده است.

همراهان حضرت نوح گله به نزد پیامبر می برند و او هر چه می اندیشد برای تخلیه فضولات آن همه حیوان، فكری به ذهنش نمی رسد. پس دست به دعا می برد و از خداوند می خواهد كه در این طوفان، آنان را از فضولات و بوی آن نجات دهد.

خداوند هم به او دستور می دهد كه دستی به پشت فیل بزند. حضرت نوح به محض این كه دستور را می شنود، آن را عملی می كند. دستی به پشت حیوان عظیم الجثه یعنی فیل می زند و ناگهان از دماغ بزرگ فیل، یعنی خرطومش یك خوك می افتد زمین. خوك هم به محض این كه پایش به زمین می رسد شروع می كند به خوردن فضولات و كثافات و كشتی ظرف چند ساعت، مثل روز اول، پاك و پاكیزه می شود

در همین هنگام می گویند، ابلیس كه از پاكیزگی كشتی ناراحت شده بود، دست به پشت خوك می زند و ناگهان از دماغ خوك، موشی بیرون می جهد. موش شروع می كند به خرابكاری و آنقدر به كارش ادامه می دهد كه نزدیك است كشتی سوراخ شود.

خداوند كه این را می بیند به نوح دستور می دهد تا دوباره دستی به پشت شیر بمالد. هنوز حضرت نوح دستش را از پشت شیر برنداشته بود كه ناگهان از دماغ شیر درنده، گربه به زمین می افتد و به دنبال موش می افتد. پس طبق روایات اسلامی سه حیوان پس از طوفان نوح به جهان هستی گام گذاشتند و پیش از آن وجود نداشتند: خوك، گربه و موش

حال ببینیم ارتباط خوك كه از دماغ فیل افتاده است چه ربطی دارد به آدم های متكبر و از خود راضی مهدی پرتوی آملی در این باره آورده است: «از آنجا كه فیل حیوان عظیم الجثه ای است و عظمت و هیبتش دل شیر را می لرزاند، لذا آنچه از دماغ فیل افتاده: «حتی اگر خوك مفلوك هم باشد» در مورد افراد خودخواه متكبر معجب مورد استفاده و ضرب المثل قرار گرفته است»

اما به نظر می رسد كه چهره خود خوك هم در كاربرد این ضرب المثل درباره آدم های از خود راضی، بی ارتباط نیست. خوك همان طور كه همگان می دانند دماغی سربالا دارد و چشم های ریزش هم طوری است كه انگار همیشه از بالا، آن هم از بالای دماغ سربالایش به بقیه چیزها نگاه می كند.

چنانچه اصطلاح دیگری هم در مورد آدم های از خود راضی به كار می رود: «طرف چنان دماغش را بالا می گیرد و راه می رود كه انگار»

علی اكبر دهخدا در «امثال و حكم» خود، جلوی ضرب المثل «از دماغ فیل افتاده» فقط نوشته است «بسیار برتن و متكبر است.» احمد شاملو در «كتاب كوچه» یادی از این ضرب المثل نكرده است.

اما جوانان امروز اصطلاحاتی به جای این ضرب المثل به كار می برند كه در این سال ها ساخته شده است «طرف برای خودش پپسی باز می كند»، «طرف برای خودش كارت تبریك می فرستد»

در «فرهنگ لغات زبان مخفی» نوشته دكتر مهدی سمائی اشاره ای به اصطلاحات جوانان كه متضمن این مضمون باشد، دیده نشد.