متخصصین تغذیه تحت هیچ شرایطی بدون در نظر گرفتن سن، وزن، موقعیت های فیزیولوژیکی رژیم غذایی یا داروهای لاغری را حتی اگر مورد تأیید باشند، تجویز نمی کنند زیرا تداخلات غذا و دارو ممکن است عوارض جبران ناپذیری را در آن مدت برای فرد مصرف کننده ایجاد کند یا بیماری زمینه ای او را تشدید کند. به طوری کلی داروهای لاغری از طریق ۴ مکانیسم موجب لاغری می شوند: برخی داروها بر سیستم اشتها و مرکز آن در مغز تاثیر گذشته و موجب کم خوراکی می شوند. برخی دیگر، اصطلاحاً ترموژینک بوده و با افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن، موجب لاغری می شوند. در دسته دیگر، با افزایش دفع آب بدن، لاغری حاصل می شود و گروه دیگر هم موجب کاهش جذب چربی شده و با دفع چربی مصرف شده، مانع اضافه وزن می گردند...

متخصصین تغذیه تحت هیچ شرایطی بدون در نظر گرفتن سن، وزن، موقعیت های فیزیولوژیکی رژیم غذایی یا داروهای لاغری را حتی اگر مورد تأیید باشند، تجویز نمی کنند زیرا تداخلات غذا و دارو ممکن است عوارض جبران ناپذیری را در آن مدت برای فرد مصرف کننده ایجاد کند یا بیماری زمینه ای او را تشدید کند. به طوری کلی داروهای لاغری از طریق ۴ مکانیسم موجب لاغری می شوند: برخی داروها بر سیستم اشتها و مرکز آن در مغز تاثیر گذشته و موجب کم خوراکی می شوند. برخی دیگر، اصطلاحاً ترموژینک بوده و با افزایش متابولیسم و سوخت و ساز بدن، موجب لاغری می شوند. در دسته دیگر، با افزایش دفع آب بدن، لاغری حاصل می شود و گروه دیگر هم موجب کاهش جذب چربی شده و با دفع چربی مصرف شده، مانع اضافه وزن می گردند.
از بین داروها، زنیکال، سیبوترامین و تنوایت تقریباً راحت تر از سایر داروها، در داروخانه های ایران یافت می شوند. نکته مهم این است که حتی این داروها برای کمک به کاهش وزن، باید در کنار رژیم کم کالری و ورزش مورد استفاده قرار گیرند و نه به جای آنها.

● معروف ترین داروی لاغری
این دارو کهنام ژنریک آن Orlistat می باشد، در سال ۱۹۹۹ توسط سازمان نظارت بر غذاها و دارو آمریکا مورد تایید قرار گرفت. این داروها از گروه داروهای کاهنده جذب چربی هاست. در مطالعه ای که در مورد تاثیر این دارو به نشان داد، پس از ۲ ماه مصرف زنیکال در کنار رژیم کم کالری، وزن شرکت کنندگان حدود ۶ کیلوگرم کاهش یافته و در صورتی که استفاده از یک رژیم کم کالری تنها کاهش وزنی ۲/۵ کیلوگرمی را موجب گردید. این دارو به صورت کپسول های ۱۲۰ میلی گرمی در بازار موجود است مصرف گردد و توصیه می شود که بیش از ۱ تا ۳ ماه دریافت نگردد. با وجود همه اینها این دارو نیز بدون عارضه نیست.
دکتر مظهری می گوید: «مصرف زینکال به دلیل عدم جذب چربی ها موجب دفع مدفوع پرچرب شده و بوی بسیار زننده ای را ایجاد می کند. سردرد و کاهش جذب ویتامین های محلول در چربی (ویتامین های E، D، A و K) نیز از دیگر عوارض شایع این داروهاست بنابراین حتماً باید مکمل آنها در طول درمان با این دارو و تجویز بشود و ۲ ساعت پس از مصرف دارو دریافت گردد.» به طور کلی در ۳ هفته اول مصرف زنیکال، عوارضی چون دفع مدفوع مکرر و چرب، اسهال، اضطراب، سرگیجه و ناراحتی های روده ای بروز می کند و در موارد نادری موجب خشکی پوست و اختلال در مفاصل می گردد.
این دارو، موجب کاهش قند خون می شود و بنابراین در بیماران دیابتی باید در مصرف انسولین و داروهای پایین آورنده قند خون تغییراتی ایجاد کرد و همین امر موجب می شود که نتوان آن را به راحتی برای این بیماران توصیه نمود. در ضمن احتمال بروز سنگ کلیه هم در افرادی که سابقه این مشکل را دارند، با مصرف زنیکال افزایش می یابد. به طور کلی مصرف این دارو برای کودکان، زنان باردار و یا شیرده، افراد مبتلا به دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماری های قلبی- عروقی و پرکاری تیروئید توصیه نمی شود و البته در افراد سالم هم حتماً باید تحت نظر پزشک تجویز شود. با تمام این توضیحات اگر باز هم به مصرف این دارو علاقه دارید، بد نیست این را هم بدانید که قیمت یک بسته ۹۰ تایی آن یعنی برای مصرف یک ماه معادل ۱۴۷۰۰۰ تومان است. حالا اگر می توانید پولش را جور کنید، با پزشکتان تماس بگیرید!

● دارویی بنام مریدیا
سیبوترامین هیدروکلراید، دارویی است که به نام تجاری مریدیا شهرت دارد. این دارو که در سال ۱۹۹۷ مورد تایید اداره نظارت بر غذا و دارو امریکا قرار گرفت. از طریق اثر بر مرکز اشتها که هیپوتالاموس وقاع است. باعث کم خوراکی شده و موجب لاغری می گردد. در یک بررسی ۱۲ ماهه، میانگین کاهش وزن در بیمارانی که از کپسول سیبوترامین ۱۰ میلی گرمی استفاده می کردند، در حدود ۴/۵ کیلوگرم در افرادی که از دوز ۱۵ میلی گرمی استفاده می کردند، در حدود ۶ کیلوگرم بود. در حالی که میانگین کاهش وزن در افرادی که فقط از رژیم کم کالری استفاده می کردند، ۱/۵ کیلوگرم بود.
توصیه شده است که این دارو بیش از مدت تعیین شده (معمولاً ۱ تا ۳ ماه) مصرف نشود، زیرا نه تنها اثری ندارد بلکه در برخی موارد افزایش وزن هم خواهد داشت. در ضمن این دارو قابلیت ایجاد وابستگی دارد و می تواند اعتیاد ایجاد کند.
سیبوترامین، عوارض جانبی معمولی نظیر خشکی دهان، سردرد، یبوست و بی خوابی را هم به همراه دارد و از آنجایی که موجب افزایش فشار خون جزیی می شود، برای افراد مبتلا به فشار خون توصیه نمی گردد. به طور کلی مصرف این دارو در افرادی که سابقه بیماری قلبی، بیماری کلیوی، کبدی، سنگ کیسه صفرا، بیماری های غده تیروئید و آب سیاه هستند، نیز توصیه نمی گردد. خانم های باردار و شیرده و بچه های زیر ۱۶ سال و افراد بالای ۶۵ سال هم نباید از این داروی لاغری استفاده کنند.

● در مصرف تنوایت دقت کنید
نام ژنریک این دارو Diethylpropion- Hcl است که یک مهار کننده اشتها به شمار می رود و در صورت ابتلا به بیماری هایی نظیر فشار خون بالا، تیروئید پرکار، آب سیاه، دیابت، مشکلات روحی آترواسکلروز و حاملگی و یا شیردهی و حتی حساسیت و آلرژی باید از مصرف آن اجتناب نمود. از عوارض استفاده از آن اختلال در بینایی، خشکی دهان بی خوابی، بد خلقی و ناراحتی معدهاست که به طور خفیف در روزهای اول ظاهر می گردد. این دارو در مواردی نیز باعث تغییر میل جنسی، مشکلات ادراری و قلبی و امکان افزایش بیماری های ریوی (با مصرف دوز بسیار بالا) می شود. مصرف این دارو نباید بیش از ۸ تا ۱۲ هفته به طول بینجامد زیرا دارو اعتیاد آور است و وابستگی ایجاد می کند. تنوایت در بسته های ۶۰، ۳۰ و ۹۰ تایی موجود بوده و مانند دو داروی قبلی گران است: ۷۶۰۰۰ تومان تا ۱۴۸۰۰۰ تومان. با این توضیحات، احتمالاً شما هم قید مصرف این داروها را زده اید. به هر حال حتی اگر وضع مالی مناسبی هم دارید و می خواهید از این داروها استفاده کنید، توجه داشته باشید که مصرف این قرص ها به تنهایی، اگر در رژیم غذایی خود تجدید نظر نکنید و برنامه ورزشی منظم را در دستور کار خود قرار ندهید، فایده چندانی نخواهد داشت. البته یک راه حل دیگر هم دارید که چندان هم عاقلانه نیست: دنبال قرص های لاغری بدون مجوز بروید.

● لاغری به هر قیمتی؟
دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه می گوید: «طی این تحقیقات انجام شده در سال های گذشته، مشخص شده است که ۱۳ درصد زنان ایرانی و ۳۷ درصد زنان تهرانی چاق هستند. از آنجایی که زنان بیش از مردان به زیبایی و تناسب اندام خود توجه دارند، بیشترین تعداد مراجعین به مطب متخصصین تغذیه را تشکیل می دهند. در ضمن، بیشتر این افراد خواهان مصرف داروهای کمک لاغری هستند تا هر چه زودتر به هدف خود دست یابند و بدون توجه به مخاطرات مصرف این داروها، فریب افراد سود جو را می خورند. در میان داروهای لاغری چند دارو از جمله زایمکس و زنادرین و حتی قرص سرکه سیب در میان افرادی که اضافه وزن دارند و می خواهند وزنشان را کاهش دهند، معروف تر هستند، در حالی که هیچ یک از این داروها به تایید هیچ مرجع بهداشتی نرسیده اند.