هر روز مثل هزاران نفر دیگر، «ایپی تامباتا» (Ippei Tambata) و شیگئاکی سوزوکی (Shigeaki Suzuki) به یکی از شلوغ‌ترین مناطق کاری توکیو می‌روند تا بر سر کار خود حاضر شوند. ولی بر خلاف بسیاری از آنهایی که سوار متروی شلوغ شهر می‌شوند، محصولاتی که این دو روی آنها کار می‌کنند توسط میلیون‌ها نفر در سرتاسر دنیا دیده و لمس می‌شوند. 

آنها در بخش طراحی خلاقانه Sony Mobile Communications مشغول کار بر روی محصولاتی هستند که مدیر عامل سونی، آقای «کازوئو هیرایی» (Kazuo Hirai)، امیدوار است به وسیله آنها این کمپانی باسابقه به سودآوری بازگردد. 

آقای تامباتا رئیس دفتر طراحی توکیو است، مسئول طراحی تمام محصولات موبایل سونی. خیلی سخت است که بگوییم چه سن و سالی به این صورت خوش مشرب و مهربان با آن چشم‌های پشت فریم مشکی می‌آید.

با وجود سن بالاتر، او به تازگی به بخش موبایل سونی منتقل شده. قبل از آن، کار او را در طراحی برخی از پرکاربردترین نرم‌افزارهای سونی، مثلاً رابط کاربری XrossMediaBar  که بر روی کنسول‌های بازی و تلویزیون‌های سونی قرار دارد دیده بودیم، و حالا تلاش‌های او متمرکز بر تجربه کاربری محصولات موبایل است.

و اما آقای سوزوکی؛ او طراح سخت‌افزار است. رفتار جوانانه و ظاهر غیر رسمی‌اش این حدس را از ذهن دور می‌کند ولی باید بدانید که او سال‌ها است در کمپانی مشغول به کار است و سابقه کار بر روی برخی از مهمترین تلفن‌های 3G سونی-اریکسون را دارد. مثلاً قبل از کار بر روی تلفن اندرویدی جدیدی مانند Xperia Arc، بر روی تلفنی مثل W910 از سری واکمن کار کرده. 

هیچ شکی نیست که طراحی سخت‌افزاری محصولات سونی دارای ریشه‌ای قوی است ولی از تغییر نیز گریزی نیست. یکی از تلفن‌هایی که امروزه تیم طراحی سونی از نمایش آن خیلی هیجان‌زده است، Xperia XS با نمایشگر 3.7 اینچی است که تصویر آن را در زیر می‌بینید.

محصولی ساخته شده از آلومینیوم و شیشه که از نظر جنس بدنه بسیار با تلفن‌های اندرویدی امروزی که اکثراً از پلاستیک ساخته شده‌اند فرق دارد. ولی قبل از آنکه به سراغ جدیدترین طراحی‌های سونی برویم، این دو نفر درباره روند طراحی صحبت می‌کنند.

آقای تامباتا به شوخی می‌گوید: «ما برای خلق هر محصول تلاش زیادی به کار می‌گیریم، و اول از همه... فکر می‌کنیم.» این تلاش به معنای دو تا سه سال تحقیق پیوسته است که تمام زمینه‌ها را در بر می‌گیرد از طرز استفاده مردم از دستگاه‌های خود گرفته تا بررسی پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه تکنولوژی ساخت محصول و مواد جدید قابل استفاده. تازه کل این فرآیند دو ساله فقط مربوط به قبل از شروع طراحی بدنه محصولات است!

این دو مسئول ارشد طراحی در سونی، مجموعه‌ای از اسلایدهای طرح‌های مفهومی را نمایش می‌دهند که بیشتر مربوط به محصولاتی است که هرگز راه خود را به بازار پیدا نکرده‌اند. مثلاً SOLID.O با طراحی یکپارچه یا محصول دیگری با خمیدگی 45 درجه‌ای که به نظر دشمن جیب‌های فعلی است! 

ایده طرح موجود در تصویری که زیر آن - ∴ + قرار دارد (اشاره به جمله معروف کمتر مساوی است با بیشتر) را حتماً آشنا خواهید یافت زیرا به تأیید نهایی رسید و در طراحی Xperia S (با آن نوار روشن و باریک در پایینش) به کار گرفته شد. آقای سوزوکی ایده این طراحی را چنین توضیح می‌دهد: «خیلی‌ها از من سؤال کرده‌اند که چرا این نوار روشن را اضافه کردی؟ ولی برای من، موضوع کاستن بود (نه اضافه کردن). ما این لوح مشکی رنگ را داشتیم و من بخشی از آن (نوار باریک پایین) را از داخلش در آوردم.»

در مورد رنگ‌ها، تیم طراحی در ابتدا مجموعه‌ای از رنگ‌ها را بر می‌گزیند، سپس از بین آنها رنگ مناسب برای هر منطقه (جغرافیایی) و هر اوپراتور مخابراتی را انتخاب می‌کند. مثلاً تلفن‌هایی با رنگ آبی و نارنجی براق قرار نیست به مقصد امریکا فرستاده شوند؛ آنها مخصوص ژاپن و منطقه شرق آسیا هستند. 

آقای سوزوکی توضیح می‌دهد که «در اروپا مردم تلفن‌هایی با رنگ درخشان ندارند ولی سایر چیزهای آنها (مثل اتومبیل و لباس) اینچنین است.» آقای تامباتا اضافه می‌کند: «این درست بر عکس ژاپن است که واقعاً این رنگ‌های جذاب را (در اتومبیل و لباس) نمی‌بینی.» در امریکا تلفن‌ها به عنوان ابزار دیده می‌شوند ولی در ژاپن نماینده مُد هستند که این بخشی از تفاوت‌ها را توضیح می‌دهد. 

با در نظر داشتن این فرق‌ها، جالب است که بدانیم سونی بازار اصلی خود را کجا می‌داند؟ آقای تامباتا توضیح می‌دهد که «ما فکر می‌کنیم که مردم انتظاراتی از هر برَندی دارند زیرا برای لذت بردن از قابلیت‌های صوتی و همین‌طور بازی‌های آن اهمیت قائل شده‌اند. بله، البته که تفاوت‌هایی بین مناطق مختلف وجود دارد... ولی ما کار را با این جمله آغاز کردیم که "افرادی که تلفن هوشمند می‌خواهند... یا افرادی که این نوع نیازها را دارند..." و هرگز با خودمان نگفتیم "مردم این منطقه یک چنین تلفنی را می‌خواهند پس..."» 

آقای سوزوکی اضافه می‌کند: «ولی در این چهارچوب اولیه هم چیزهایی وجود دارد که باید برای هر منطقه در نظر بگیری... اگر آن منطقه امریکا باشد تلفن می‌شود Xperia Ion و اگر ژاپن باشد می‌شود Xperia GX.»

این دو تلفن در باطن یکی هستند ولی ظاهر آنها فرق دارد. مدل GX در حقیقت آن طراحی خمیده در گوشه‌ها (که سونی به آن می‌گوید "خمیدگی انسانی" یعنی وابسته به خوی انسانی) را از Xperia Arc قرض گرفته. ولی مدل Ion یک مستطیل تیره است، یعنی مدل سنتی امریکایی‌ها برای محیط کار.

سری تلفن‌های هوشمند سونی در سال 2012 "هویت نمادین" نامیده شده‌اند که تیم طراحی آن را عکس‌العملی به روند‌های اصلی در این حوزه می‌داند که آنها را در فاز تحقیقی شناسایی کرده. چیزهایی مثل همکاری، آزادی و محو کردن تمایزات جنسیتی. شاید این آخری به نظر غیرواقعی بیاید ولی بد نیست بدانید که در ژاپن تلفن‌های اختصاصی برای خانم‌ها یا برای آقایان یک عرف است، و نظر کمپانی سونی این است که تکه تکه نکردن بازار مهم‌تر از آن چیزی است که قبلاً به نظر می‌آمد. 

مهم‌تر این که نامگذاری "هویت نمادین" این حس را منتقل می‌کند که سونی دارد در قالب ظرفیت‌های طراحی خود به نوعی ایده‌آل سازی در بازار تلفن‌های هوشمند می‌پردازد که در نوع خودش این کپانی را از سایرین متمایز می‌کند.

به عنوان مثال از همین منظر، تلفن Xperia SX یکی از بهترین محصولاتی است که در این چند ماه اخیر از سونی دیده‌ایم. در مقایسه با سایر تلفن‌ها نمایشگر 3.7 اینچی آن کوچک به نظر می‌آید ولی با تراکم پیکسل نزدیک به 300 و پردازنده دو هسته‌ای 1.5 گیگاهرتزی و قابلیت LTE رسماً می‌توان آن را با پرچم‌دارهای بازار مقایسه کرد. 

آقای تامباتا در مورد آن می‌گوید که گنجاندن مشخصاتی به این خوبی در قابی به این کوچکی بسیار چالش‌بر‌انگیز بوده ولی این همان تلفنی بوده که اعضای تیم طراحی می‌خواستند بسازند. و البته که این اولین بار نیست که سونی چنین رویکردی را در پیش گرفته؛ Xperia Mini نمونه واضح دیگری از این دست است ولی از منظر نمایشگر، واقعاً Xperia SX چیز دیگری است.

با این حال خیلی جای تأسف دارد که چنین تلفن جذاب و فوق‌العاده‌ای در مرزهای ژاپن زندانی شده. آقای تامباتا مکثی می‌کند و با انتخاب محتاطانه واژه‌ها می‌گوید: «بگذارید این‌طور بگویم که... ما به ارزش تلفن‌هایی با اندازه کوچک پی برده‌ایم.» این یعنی سونی آماده است تا این تلفن را برای عرضه در خارج از ژاپن هم تولید کند ولی همه چیز بستگی به خواستهٔ اوپراتورها دارد: «جواب دادن به این سؤال خیلی سخت است... لااقل در این مقطع باید بگویم چیزی نمی‌دانیم تا از رئسا بیشتر جویا شویم.» 

اینجا است که باید گفت جذاب‌ترین تلفن سونی در چند وقت اخیر (تا قبل از معرفی سه پرچ‌دار سال 2012) با طراحی فوق‌العاده و امکاناتش، اسیر مواردی غیر از توانایی‌های خود شده و کاری هم از دست تیم طراحی ساخته نیست جز اینکه هر روز صبح بیدار شوند و با عبور از ازدحام ایستگاه متروی شینگاوا به بخش طراحی خلاقانه سونی بروند تا محصولاتی بهتر از قبل بسازند.