مرتضی اسماعیلی سهی از تصویرگران خوب کتاب کودک و نوجوان است. کتاب « برگها »ی او جایزه اول نمایشگاه بولونیای ایتالیا – مهمترین و بزرگترین نمایشگاه کتاب کودک جهان – را از آن خود کرد. همچنین کتاب دیگر او ( ببین با برگ چه کردم! – Look what I did with leaf ) در امریکا، کانادا و مکزیک به دو زبان انگلیسی و اسپانیایی به طبع رسیده است. ایشان کارشناس ارشد رشته انیمیشن و مدرس دانشگاه است.

در مجموعه مقالات زیر ، که توسط ایشان به نگارش درآمده است، به موارد مختلفی شامل زمینه آشنایی، ویژگی های نویسنده کمیک استریپ، مشخصات کمیک استریپ، دکوپاژ، تصویرگری کمیک استریپ، ترکیب بندی، کادر و اهمیت آن در کمیک استریپ، فرم و محتوا، توازن و تعادل، حرکت و توهم حرکت، تضادهای تیره و روشن، نما ( پلان )، شخصیت پردازی، نور، رنگ، صوت و گفتار، دیدگاه های داستان اشاره شده است.

شخصیت پردازی

در این مقاله، بر آن نیستیم که قواعد شخصیت پردازی و چهره پردازی را مطرح کنیم که این خود بحثی مفصل و مجالی بیشتر را می طلبد. اشاره ما به نکاتی مهم مانند زوایای دید است که از نظر روان شناختی و زیبایی شناختی بسیار مؤثر بوده و در تداوم تصویری و ارتباط کادر به کادر تصاویر نقش مهمی دارند.
انتخاب زاویه دید مناسب، می تواند در نشان دادن صفات شخصیت ها بسیار مؤثر باشد. به عنوان مثال، طراحی فردی با زاویه سر پایین با طراحی همان فرد از زاویه دیگر، دو معنای متفاوت را القا می کند. زاویه دید می تواند همانند وضعیت ناظر صحنه در شرایط عادی، زاویه دیدی نرمال باشد. با تغییر این زاویه و یا ارتفاع آن، می توان بار دراماتیک به تصاویر داد.
زاویه دید رو به پایین از لحاظ روان شناختی، حس قدرت را مخاطب القا کرده و بیننده احساس می کند که همه چیز را در کنترل خود دارد. برای طراحی از این زاویه، ارتفاع اشیا کاهش داده می شود و به همین دلیل برای نشان داده حرکت و سرعت، مفید و مؤثر نیست. شخصیت هایی که از بالا تصویر می شوند، به نظر بی آزاد و حقیر می آیند.
زاویه دید رو به بالا حالت عمودی را تداعی می کند. در این نما، ارتفاع اشیا افزایش می یابد و تحرک و اهمیت موضوع بیشتر جلوه می کند. شخصیت های تصویر شده از زاویه، حس هراس و هیبت و احترام را برمی انگیزد. این زاویه دید، در داستان های قهرمانی، حماسی و اساطیری، کاربرد بسیاری دارد.
زاویه دید مایل، حس تنش، انتقال و حرکت را تشدید می کند و برای نشان دادن جنگ و گریز و اغتشاش تصویر و صحنه های خشونت آمیز به کار می رود. در این زاویه دید، خطهای عمودی و افقی نیز به صورت مایل درمی آیند.
قبلاً درباره اهمیت کادر تصویر در شخصیت پردازی مطالبی گفته شد. در اینجا اضافه میکنیم که طراحی یک شخصیت در کادر تنگ با طراحی همان شخصیت در کادر باز، مفاهیم متفاوتی را القا می کند که د بخش « کادر یا قاب تصویر » توضیح داده شد.

نور

در ترکیب بندی تصویر، نور عاملی تعیین کننده است و چگونگی استفاده هنرمند از منشاء و منبع فرضی نور، در خود تصویر نهفته است. ترکیب نور و رنگ برای هر کمپوزیسیونی ضرورت دارد. تصویرگر، برای دستیابی به مقاصد روان شناختی موردنظر، به نوعی از ایجاد سایه روشنها بهره می برد. در تضادهای رنگی یا سیاه و سفید، از تیرگی برای نشان دادن ترس، ناشناخته ها و شرّ استفاده می شود و روشنی برای نان دادن امنیت، تقوا، حقیقت و خیر به کار می رود.
توجه به نور، برای بیان حالت های گوناگون، شخصیت پردازی و فضاسازی، امری ضروری است. در سبک های مختلف داستانی، نورپردازی تفاوت کاربردی مختلفی دارد و اصولاً از محتوای داستان پیروی می کند. نورپردازی یک چهره از بالا، حالتی روحانی به چهره می دهد و همین چهره با نورپردازی از پایین، به نظر ترسناک و شوم خواهد آمد.
از منابع فرضی نور برای جداکردن پس زمینه و پیش زمینه در طرح ها و نشان دادن پرسپکتیو هوایی ( از بالا به پایین ) نیز استفاده می شود. نور را می توان متمرکز و هدایت شده، منتشر و پراکنده، واقعی یا غیرواقعی، مختلط و یا مفهومی محض، در نظر گرفت. نور مفهومی، بر پیام اثر تأکید دارد و در نقاشی مذهبی، از نور نمادین استفاده می شود.
منبع نورانی را می توان داخل تصویر فرض کرد، مانند شمع، فانوس و یا شعله آتش که نوعی سایه-روشن منطقی را در تصویر به وجود می آورد. منبع دوری که در خارج از تصویر فرض می شود، به شکل هایی گوناگون در ترکیب بندی فضایی و زمانی کاربرد دارد. تصویرگر با استفاده از نور، توجه مخاطب را به بخش خاصی از کمپوزیسیون هدایت می کند و با تقسیم و توزیع نور در بخش های مختلف تصویر، بیننده را وامی دارد که نوعی سفر بصری را با داستان آغاز کند.

رنگ

رنگ، از دیگر عوامل مهم و تعیین کننده در هر ترکیب بندی است. تمام تصویرگران با مبانی رنگ آشنایی دارند و ما در این مورد بحث نمی کنیم. برای تصویرسازی یک داستان کمیک استریپ، تصویرگر باید رنگ را برای بیان حالت ها، مقاصد نمادین ، تأثیرگذاری زیبایی شناختی و برانگیختن مخاطب، فعالانه به کار بگیرد و از تضادهای تاریک و روشن و رنگ های مکمل بهره ببرد. رنگها را می توان برای جذب یا دفع مخاطب به کار برد. رنگ های سرد و گرم می توانند منفعل بودن یا فعال بودن و یا تعابیری منفی و مثبت را پدید آورند.
رنگ های گرم بای نشان دادن حالت برانگیختگی و تهاجم و رنگ های سرد برای القای آسودگی و فراغت و یا نمایش امور فکری و عقلانی مورد استفاده قرار می گیرد. از رنگ های روشن برای جلوآمدگی ها و از رنگ های تیره برای عقب رفتگی ها استفاده می شود. از رنگ سیاه برای بیان نمادین حالت های اکسپرسیونیستی، از تضاد رنگ ها برای بیان پرخاشگری و تحرک، و از هارمونی رنگ ها برای ایجاد نوعی وحدت و پیوستگی در کل تصاویر داستان بهره گرفته می شود. از معانی رنگ ها نیز به فراوانی استفاده می شود. این ارتباط گاهی با استفاده از رنگی خاص ایجاد می شود و خاطب را وامی دارد تا ارتباطی نمادین یا محتوایی با تصاویر داستان برقرار سازد.
یادآور می شویم که در صورت استفاده از یک رنگ به عنوان نماد یا رمز، نباید از همان رنگ برای رنگ آمیزی ترکیب بندی ها و فضاها استفاده شود.