برنده جایزه کتاب شیخ زاید: نوشتن برای کودکان و نوجوانان دشوار اما لذت بخش است

«عبده وازن» شاعر و نویسنده لبنانی، در نخستین تجربه داستان ‌نویسی‌اش برای نوجوانان، توانست جایزه کتاب شیخ زاید امارات را برای داستان «نوجوانی که رنگ هوا را دید» از آن خود کند. او این موفقیت را انگیزه‌ای برای ادامه نوشتن برای کودکان و نوجوانان می داند.

به نقل از الجزیره، «عبده وازن» معتقد است با وجود دشواری داستان‌نویسی برای کودکان، شعر کمک زیادی به نگارش متن روایی می‌کند.

این نویسنده لبنانی نویسندگی مبتکرانه در شعر را با انتشار دیوان «جنگل بسته» (1982) آغاز کرد و فعالیت خود را با انتشار دیوان‌های «چشم و هوا» (1985) و «چراغ فتنه» (2000) ادامه داد. او رمان‌نویسی را هم تجربه کرده است که انتشار رمان «قلب باز» نمونه آن است.

«نوجوانی که رنگ هوا را دید» به همت انتشارات الدار العربیة للعلوم در بیروت منتشر شده است. این رمان نوجوانانه امسال توانست جایزه کتاب شیخ زاید امارات را در بخش کودک و نوجوان به دست آورد. موضوع این رمان بسیار جذاب است و درباره رنج نوجوانی نابینا در دنیایی ناشناخته و به حاشیه‌رانده شده است که با تلاش و پشتکار خود بر موانع ناشی از آن غلبه کند.

این نویسنده در گفت و گویی از انگیزه های خود سخن می گوید :

ـ این نخستین بار است که برای کودکان می‌نویسید. چرا الان؟ آیا این ارتباطی با گذشت زمان و گذر عمر دارد؟

من در گذشته داستان‌های بسیاری را برای کودکان ترجمه کردم که برخی از آن‌ها در مجله ها و گزیده‌های داستانی کودکان منتشر شد و برخی دیگر نیز شنیداری و برای رادیو بود. پس در واقع این برای نخستین بار است که پا در عرصه ادبیات نوجوانان می‌گذارم نه ادبیات کودکان. رمانی که من نوشته‌ام برای دانش‌آموزان نوجوان 13 سال به بالا است.

من با این‌ که علاقه زیادی به جهان کودکان دارم تا کنون داستانی برای کودکان تألیف نکرده‌ام. اما برای نوجوانان رمانی نوشتم و در آن به داستان نوجوانی نابینا پرداختم تا جهان ناشناخته و به حاشیه رانده شده‌ای را که در آن زندگی می‌کند به تصویر بکشم. علاقه من به نوشتن این رمان برای نوجوانان ارتباطی با بالارفتن سن من یا احساسم به گذشت زمان ندارد.

در ارتباط با جایزه شیخ زاید، آیا پیش بینی برنده شدن را در حالی که نخستین اثر خود را ارایه می‌کردید داشتید؟

ورود به هر رقابت ادبی یا هنری با سوالی برای نویسنده یا هنرمند همراه است و آن این است که آیا برنده جایزه خواهم شد؟ از آن جا که برندگان این رقابت زیر چتر حمایتی برگزار کنندگان آن قرار می‌گیرند، من هم مثل سایرین امید برگزیده شدن داشتم.

به طور معمول نویسنده کودکان عرصه مشخصی را برای خلق داستانش گزینش می‌کند. انتخاب جهان ناتوانان جسمی از سوی شما جالب توجه بود. چه طور شد که این موضوع را انتخاب کردید و آیا از منابعی هم در ارتباط با آن کمک گرفتید؟

هدف از این رمان، نوشتن درباره جهان ویژه ناتوانان جسمی نبود. من از این جوان نابینا نوشتم و آن را قهرمان نمادین داستانم قرار دادم. او را طوری خلق کردم که بیماری‌اش را به چالش می‌کشد و با رنج و عذاب آن روبه‌رو می‌شود و به رؤیاهایش دست پیدا می‌کند و در نهایت با زندگی مثل یک انسان سالم بر موانع ناشی از این نابینایی غلبه می‌کند.

من در نوشتن این داستان بر روانشناسی نابینایان تمرکز کردم تا ابعاد شخصیتی آنان را ترسیم کنم و به رفتارها و تمایلات درونی‌شان توجه کنم. آنچه مرا در نوشتن این متن داستانی کمک کرد بازدید از مرکز نابینایان و اطلاع از جزییات زندگی‌ آن‌ها و شیوه یادگیری‌شان و خواندن خط «بریل» و نحوه کارشان با رایانه بود.

در این بازدید اطلاعات بسیاری درباره جهان نوجوانان نابینا به دست آوردم اما منابع مهمی را در این زمینه نیافتم. فقط برخی کتاب‌های پزشکی و روانشناسی را پیدا کردم و از آن جا که من رمان می‌نویسم نه اثر پژوهشی، این کتاب‌ها چندان مناسب کار من نبودند.

با توجه به شاعر بودن شما، در تجربه داستان‌نویسی برای نوجوانان با چه موانعی روبه‌رو شدید؟

شعر کمک زیادی به نوشتن نثر روایی می‌کند و به نظر من شاعر توانایی زیادی در نوشتن نثر دارد. شاعران بیش از داستان‌نویسان مسوول نگهبانی از زبان محسوب می‌شوند. من به عنوان یک شاعر لگام احساسات و خیالم را زیاد رها نکردم بلکه پایبند نظام نگارش روایی بوده‌ام و همواره از مصنوعی و منفعل بودن زبان گریخته‌ و درپی ایجاد زبانی زیبا بوده‌ام.

آیا به فعالیتتان در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان ادامه می‌دهید؟ برنامه آینده‌تان چیست؟

بله، این عرصه ادبی بسیار زیباست. من عرصه نوجوانان را جمعی بین ادبیات کودکان و بزرگسالان می‌دانم و علیرغم تفاوت زیادی که بین نویسندگی برای نوجوانان و نویسندگی برای بزرگسالان وجود دارد و با وجود معیارهایی که باید به آن پایبند باشم، به ویژه معیارهای اخلاقی، نویسندگی در عرصه ادبیات نوجوانان را ادامه خواهم داد.