انسان در برخورد با مؤلفه هاي متعدد محيطي واكنش هاي متفاوتي نشان مي دهد كه اين امر بستي به چند نكته از جمله تجربه فرد، و نوع و كيفيت آن مؤلفه ي محيطي دارد. اين واكنش ها غلبا در نتيجه تعامل تجربه و محيط است. حال آنكه اگر بتوانيم محيط را به گونه اي بسازيم كه فرد در مقابل آن بهترين عكس العمل ممكنه را نشان دهد، مي توانيم در ساختار خانواده و جامعه به بهترين نتايج دست يابيم. بي.اف. اسكينر روان شناس رفتارگراي معاصر در كتاب آرمانشهر خود آورده است كه ما اگر بتوانيم محيط را طوري طراحي كنيم كه انسانها در برخورد با آن چاره اي جز رفتارهاي مثبت را نداشته باشند، مي توانيم جامعه اي ايده آل را داشته باشيم. در واقع محيط كه يكسره سرشار از رويدادها، وقايع، و مؤلفه هاي مثبت است، فرد را وامي دارد كه رفتاري درخورِ محيط انجام دهد؛ يعني جامعه ايده آل، فرد ايده آل را نيز پرورش مي دهد و البته افراد در اين جامعه، نكات مثبت و خوبي ها را دروني كرده اند و رفتارهاي آنها فقط ظاهر قضيه نيست. مديريت واكنش هاي فرد در محيط مي تواند به كارآيي بيشتر فرد در زندگي منجر شود. كارآيي كه مي تواند چرخ زندگي افراد را به بهترين شكل به حركت درآورد. رنگها به عنوان جزء لاينفك زندگي تاثير به سزايي در رفتار افراد خواهند داشت. ما مي توانيم با انتخاب مناسب ترين رنگ، متناسب با كاربري محيط، بهترين نتيجه را به دست آوريم، مثلا در اتاق خواب بهترين آرامش را داشته باشيم؛ در اتاق مطالعه يا كار بيشترين تمركز را داشته باشيم؛ و حتي به عنوان يك مدير رستوران، در يك رستوران از رنگي استفاده كنيم كه در جذب مشتري و سفارش غذا بهترين باشيم؛ يعني با انتخاب مناسب ترين رنگ، مي توانيم حداكثر بازخورد را دريافت كنيم. در اين مقاله، طبق چند شماره قبلي، قصد داريم به بررسي روان شناس رنگها بپردازيم؛ و در اين شماره بررسي روان شناسي رنگ نارنجي. رنگ نارنجي جزء رنگهاي ثانويه قرار مي گيرد. رنگهاي ثانويه حداقل از تركيب دو رنگ اوليه به دست مي آيند. رنگهاي ثانويه عبارتند از : سبز ( تركيبي از آبي و زرد)، نارنجي ( تركيبي از قرمز و زرد)، و ارغواني/ بنفش ( تركيبي از قرمز و آبي). رنگ نارنجي تركيبي از قرمز و زرد است و گفته مي شود كه شوق را با استعداد تركيب مي كند. نارنجي رنگ يادگيري، آزمايش، قضاوت، پذيرش يا رد است. رنگ نارنجي را رنگ مهرباني مي دانند كه نشانگر احساسات لطيف، قلبي گرم و دوست داشتني است. همچنين گفته مي شود كه نارنجي در از بين بردن مرزها و از ميان برداشتن موانع مؤثر واقع مي شود و احساسات متلاطم را تسكين مي دهد. قسمت زرد آن، با خنثي كردن انرژي و هيجان قرمز، انجام اين فرايند به صورت عقلاني و منطقي را تضمين مي كند. قرار گرفتن در محيط نارنجي، افق ديد و فكر را وسيع مي كند و به انسان جرأت و جسارت مي دهد تا تغييرات لازم را به وجود آورد و عواقب كارهاي خود را بپذيرد. با شرايط و ويژگي هاي فوق به صورت تئوري مي توان رنگ نارنجي را براي كتابخانه ها، آزمايشگاه ها، و حتي اتاق هاي فكر سازمانها در نظر داشت. كساني كه به شدت تحت تاثير پويائي و انرژي رنگ نارنجي هستند هرگز راضي نمي شوند كه موقعيت ناراضي كننده را بدون مقابله با آن و همانطور كه هست، باقي بگذارند. بنابراين نارنجي رنگي انقلابي است و افرادي كه تحت تاثير آن قرار دارند حاضرند زمين و آسمان را به هم بريزند تا تغييرات چشمگيري را به وجود آورند. علاوه بر اين، آنها پشتكار لازم براي انجام دادن پروژه و موفقيت آميز كردن آن را دارند ( براي مثال "انقلاب نارنجي" در گرجستان و اوكراين ). رفتار و ذهن انسان همواره به سمت سمبلها است،؛ به عبارت ديگر انسان موجودي سمبليك و نمادگرا است. انسان همواره كوشيده است كه از نمادها در زندگي خود كمال استفاده را ببرد و در نبود يك شيء يا مؤلفه اي قدرتمند، جانشين ها و نمادهاي را براي خود برمي گزيند. در مبحث رنگها سمبوليسم، رنگ نارنجي را نماد زيبايي غروب آفتاب، و شكوه و جلال كويرهاي گندگون است. در رنگ درماني، نارنجي مي تواند براي رفع ناتوانيهاي رواني مؤثر واقع شود. احساسهاي عميق ناراحتي و افسردگي، كه در پي فقدان عزيزان كسب مي شود، يا احساسهاي گمگشتي، با اين رنگ گرم و آرامش دهنده بهتر مي شوند. نارنجي مي تواند به انسان نيروي رواني بدهد كه شخص را قادر بسازد تا مشكلات را تحمل كند. همچنين نارنجي مي تواند به فوبي (ترس غيرمنطقي شديد) پايان دهد. اگر شخصي در محيط نارنجي قرار بگيرد احتمال خواهد داشت كه اختلالات رواني او اندكي كاهش يابد. در مبحث استفاده از نارنجي در دكوراسيون اول بايد بدانيم كه، نارنجي، رنگي زنده و قوي است. اين رنگ در طبيعت به صورت آفتابِ در حال غروب و زبانه هاي آتش تجسم مي شود و نيز از سرچشمه، يعني پرتغال (نارنج) كه در آفتاب گرم تابستان رسيده، مشتق شده است. نارنجي كه رنگ ثانويه است، بسياري از ويژگي هاي رنگهاي والد خود را دارد، شادي و سرزندگي زرد را همراه با حرارت و جذابيت قرمز. به همين علت است كه نارنجي گرم و ايده آل براي دادن فضايي ملايم به يك اتاق است. نارنجي، رنگي بسيار قوي است و مثل زرد روحيه شما را بالا مي برد. همچنين نارنجي، بعضي توانايي هاي قرمز را به ارث مي برد و در نتيجه موجب مي شود كه سيستم دفاعي بدن تحريك شود و نيروهاي التيام دهند به وجود آورد. در رنگ آميزي خانه نبايد قسمت بزرگي را به رنگ نارنجي درآوريد، زيرا اين كار باعث مي شود، كه اتاق پرتنش و بيش از حد تحريك كننده به نظر بيايد. اگر مي خواهيد ديوارها را به رنگ نارنجي دربياوريد، آن را رقيق كنيد. اين كار باعث مي شود كه رنگ ملايمتر شود ولي در عين حال گرمي خود را نگهدارد. طيفهاي مشتق شده از نارنجي، مثل رُسي يا زردآلويي، يا تكه هاي منفرد از اين رنگ مي تواند راه حل ديگري باشد. چون نارنجي رنگ پيشرونده است، مي توان از آن براي تبديل اتاق بزرگ و بي روح به محيط راحت تر و دوستانه تر استفاده كرد. اتاقهاي غذاخوري سنتي و آشپزخانه هاي روستايي مي توانند از اين رنگ بسيار فايده ببرند. فضاي ايجاد شده نه تنها گرم و دوستانه به نظرخواهد آمد، بلكه طبيعت مهربان اين رنگ، اساس راحتي و اطمينان كساني را كه در آن هستند تضمين خواهد كرد. چون نارنجي محرك است، براي دكوراسيون اتاق بازي كودكان ايده ال باشد. اين رنگ سرزنده، نيروبخش، گرم و آرامش دهنده است. با اينكه نارنجي در گردونة رنگها آرامش بخشترين نيست، باز هم از آن براي اتاق خواب بچه ها زياد استفاده مي شود. اين رنگ باعث نمي شود كه كودك راحت تر بخواب رود، ولي باعث مي شود كه وقتي صبح از خواب بيدار مي شود، بانشاط و باعلاقه به پيشواز روز برود. نارنجي و بنفش تركيبي مدرن و قوي هستند كه دركنتراستهاي شديد عملكرد خوبي داند. اضافه كردن سفيد و سياه به طرح بسيار تاثير گذار خواهد بود.

منابع:

 روان شناسي رنگها - ترجمه گنجي - ارسباران

معنا در معماري غرب - نورنبرگ شولتز - فرهنگستان هنر

خلاصه روانپزشكي - خدامرادي - انتشارات ارشد