زن و مرد، دو موجودی هستند که مهمترین تقسیم بندی در میان آفریدگان محسوب می شوند. شاید به همین خاطر است که هر امری که به نوعی مربوط به تلاقی این دو باشد، موضوعی مهم و قابل توجه است.

انچه مسلم است اینکه تلاقی این دو جنس با امر ازدواج صورت می گیرد و تشکیل خانواده برای هر فردی با ازدواج، رخ می دهد. ازدواج همانطور که گفته شد امری مقدس و مهم است که در تمامی ادیان نسبت به آن توجه خاصی شده است. چرا که پایه تداوم نسل ها با ازدواج گذاشته شده است و تمایل به ازدواج به طور فطری و ذاتی در وجود تمامی انسانها قرار دارد.

با توجه به نکات مذکور می توان اینطور بیان کرد که ازدواج رفتاری فردی و اجتماعی است که در بعد فردی، در جهت تکمیل مادی و معنوی هر دو جنس مذکر و مونث، صورت می گیرد و در بعد اجتماعی در جهت حفظ سلامت روحی جامعه و بقاء نسل ها صورت می گیرد. از طرف دیگر اهمیت امر ازدواج به این خاطر است که می تواند مقدمه ای برای پرورش و تربیت نسلی باشد که آینده هر جامعه ای را رقم می زنند.

با توجه به وقوع تغییرات فرهنگی و اجتماعی که در هر جامعه ای ممکن است رخ دهند، شرایط ازدواج هم دستخوش تغییراتی می شود. چرا که رفتارها و هنجارهای اجتماعی در بطن جامعه و در ارتباط با تمامی نهادهای جامعه هستند و به همین خاطر، وقوع تغییر در برخی از نهادها منجر به تغییر در دیگر نهادها خواهد شد و این به خاطر پیوندی است که در میان نهادهای یک جامعه وجود دارد. از این رو وقتی در طی یک دوره زمانی در یک جامعه، تغییرات فرهنگی و اجتماعی مختلفی رخ می دهد، بر نحوه رفتار و مناسبات افراد ان جامعه تاثیر گذار است.

با توجه به نکات مذکور می توان به این مسئله اشاره کرد که ازدواج یک امر اجتماعی است که در پیوند با محیط زندگی و شرایط اجتماعی و فردی افراد، قرار دارد. آنچه مهم است این که بر اساس برخی از شواهد موجود در جامعه ما، سن ازدواج در میان جوانان جامعه بالا رفته است. این شواهد با استناد به برخی از تحقیقات میدانی و کتابخانه ای به دست آمده است و در قالب گزارش ها و مستندهای رسانه ای هم درآمده است. از آنجا که این موضوع از گستردگی زیادی برخوردار است و در این نوشتار، مجال پرداختن همه جانبه به این موضوع وجود ندارد، تنها به برخی از عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج در میان دختران، اشاره می کنیم.

پرداختن به این موضوع از آن جهت مهم و ضروری است که افزایش سن ازدواج به طور کلی، موجب وقوع مشکلاتی در جوانان می شود.مشکلاتی همچون افسردگی و از بین رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زیاد در انتخاب همسر، مشکل آفرینی فرزندان بزرگ و ازدواج نکرده در خانه، افزایش اضطراب و نگرانی خصوصاً در دختران، حالت بلاتکلیفی، از دست رفتن طراوت و زیبایی، ناامیدی و تصمیم به عدم ازدواج به خاطر کاهش میل به ازدواج، بی دقتی در انتخاب همسر خصوصاً در دختران، احتمال افزایش انحرافات، احساس سربار بودن در خانواده و ده ها مشکل از این قبیل که جوانان ما را که گران بها ترین ذخیره های کشورمان هستند، به چالش انداخته است.

در ارتباط با دلایل افزایش سن ازدواج، آمارها نشان می‏دهند که در ایران و بسیاری دیگر از کشورها فاصله سنی زوجین در حال ازدواج و همچنین پراکندگی یا انحراف معیار سن زنان در هنگام ازدواج در حال کاهش است. از سوی دیگر ازدواج زودرس در سال‏های اخیر سیری نزولی داشته است.

برخی از کارشناسان مسائل زنان با بیان اینکه نگاه مادی‌گرایانه دختران، سن ازدواج آنها را افزایش داده است، این موضوع را یکی از عوامل بالا رفتن سن ازدواج در دختران می دانند. این نگرش موجب ایجاد توقعات و انتظاراتی در دختران نسبت به همسر آینده شان می شود و عدم تطابق این معیارها با مردان و پسرانی که خواستگار انها هستند، موجب می شود تا از ازدواج سرباز زنند

برخلاف بسیاری از کشورهای جهان، درصد زندگی مشترک خارج از ازدواج به هر دلیل در ایران بالا نیست. همچنین، میزان سقط جنین بسیار کم است و نرخ رشد جمعیت نیز در ایران مثبت بوده یعنی نیاز به اقداماتی برای افزایش جمعیت در ایران وجود ندارد. از سوی دیگر، نرخ تجرد قطعی در کشور ما در مقایسه با سایر کشورها چندان بالا نیست. اما، نگرانی‏هایی در حوزه مناسبات بین دو جنس وجود دارد.

در تحقیقات، ارزش‏ها و نگرش‏های ایرانیان در سال‏های ۸۰ و ۸۲، میانگین سن مناسب برای ازدواج مردان، از نظر پاسخگویان، ۲۵ سال و برای زنان ۲۰٫۹ سال شناخته شده است. همچنین، در بین حدود ۴۵۰۰ نفر از شهروندان ایرانی، حدود ۵۲ درصد با اولویت ازدواج فامیلی مخالف بوده‏اند. در مورد معاشرت پسر و دختر قبل از ازدواج، حدود ۳۸ درصد اعلام موافقت کرده و حدود ۲۹ درصد از افراد جامعه در مورد خواستگاری دختر از پسر برای ازدواج گزینه موافق را انتخاب کرده‏اند. حدود ۹۲ درصد نیز مخالف تعدد زوجات بوده‏اند.migna.ir این آمارها همچنین نشان می‏دهند که نگرش‏های مربوط به کار زنان در خارج از خانه نیز بسیار متحول شده است. به همین نسبت ۴۶ درصد افراد مساله طلاق و ۵۶ درصد روابط نامشروع را به عنوان مسایل جدی اجتماعی می‏شناسند.

ذکر این آمارها برای پی بردن به شرایط کلی ازدواج در جامعه می باشد و در ادامه این مطلب می توان به برخی از عوامل که افزایش سن ازدواج در دختران را موجب می شوند، اشاره کرد.

برخی از کارشناسان مسائل زنان با بیان اینکه نگاه مادی‌گرایانه دختران، سن ازدواج آنها را افزایش داده است، این موضوع را یکی از عوامل بالا رفتن سن ازدواج در دختران می دانند. این نگرش موجب ایجاد توقعات و انتظاراتی در دختران نسبت به همسر آینده شان می شود و عدم تطابق این معیارها با مردان و پسرانی که خواستگار آنها هستند، موجب می شود تا از ازدواج سرباز زنند.

عامل مهم دیگر ارتقای تحصیلی در میان دختران است. تحصیل در دانشگاه موجب آشنایی دختران با جنس مخالف می شود که این شناخت به همراه کسب مدارج تحصیلی می تواند از دیگر عوامل بالا رفتن سن ازدواج باشد.

عامل دیگر ارتقای شغلی دختران است. دخترانی که با داشتن مدارک تحصیلی موفق به کسب مشاغل نسبتا خوب با درآمد می شوند، به نوعی با احساس استقلال مواجه می شوند و کسب احساس خودکفایی می تواند به عنوان دلیلی برای سختگیری در ازدواج و به تاخیر انداختن آن باشد.

از طرفی در دنیای امروز رسانه ها به طور دائمی به نمایش تصویری از زنان می پردازند که این تصویر در بسیاری از موارد برای دختران جامعه ما، الگو بوده است. تصویری که در حال القای مبانی فکری خاصی به دختران می باشد مبنی بر این که، زن موجودی آزاد است و دلیلی ندارد با ازدواج خود را محدود کند و می تواند به طور آزاد و دلخواه با هر کسی زندگی کند.

مشکل دیگر در ارتباط با افزایش سن ازدواج دختران در جامعه را می توان به والدین نسبت داد. والدینی که با فراهم کردن امکانات رفاهی مناسب و امکانات عاطفی و حمایت های بیش از حد خود، فرزندان و خصوصا دخترانی نازپروده و حساس تربیت کرده اند که تصور می کنند طاقت روبرو شدن با مشکلات زندگی زناشویی را ندارند.